Ted Neeley | Zonder Jezus geen blues

Enkele jaren deden wij voor onze Blueskrant een – God zegen de greep – aanvraag voor een interview met Ted Neeley. Ted Neeley werd in 1972 wereldwijd bekend met zijn rol als Jezus in de film Jesus Christ Superstar, gebaseerd op de rockopera van Tim Rice en Andrew Lloyd Webber.

De film Jesus Christ Superstar maakte in 1973 veel los en werd blasfemie, antisemitisme en racisme verweten. Al deze ophef, tot en met de bemoeienis van het Vaticaan aan toe, droegen uiteraard bij aan het enorme succes van de film. Men kon er niet omheen en er ontstond in die tijd zelfs een ware Jezushype. Tot op de dag van vandaag is deze tijdloze voorstelling immens populair, zowel dankzij de geweldige muziek als dankzij hoofdrolspelers Ted Neeley in de rol van Jezus en Carl Anderson in de rol van Judas.

Ted Neeley | Foto: Margot de Heide

In de jaren negentig, twintig jaar na de filmversie kroop Ted weer in de huid van Jezus, tijdens een tournee die oorspronkelijk drie maanden zou duren maar wegens het enorme succes met vijf jaar werd verlengd. Tot op de dag van vandaag is het voor Ted eigenlijk niet meer gestopt en speelde hij de rol van Jezus ruim 5000 keer. Onze aanvraag werd ingewilligd en we kregen maar liefst een uur de tijd en wilden hem het hemd van het lijf vragen, dat bleek echter niet nodig. Ted deelt met heel veel liefde zijn verhalen en ervaringen en wat volgde was een ontzettend fijn gesprek. We hebben het nog vaak over dit interview en omdat het verhaal – grens-, generatie en cultuuroverschrijdend – nog steeds actueel is, omdat het de Goede Week is, omdat Ted Neeley decennia lang vele harten heeft veroverd en omdat de film Jesus Christ Superstar tot op de dag van vandaag inspireert, delen we het graag nogmaals op onze website.

Een droom die uitkomt

“Alles begon met de blues. Nog voordat er überhaupt bandjes waren, was er al blues. Er stond altijd wel iemand op straat muziek te maken.  Ik ben opgegroeid in Texas, om de hoek van Louisiana en New Orleans en was drummer in een coverband.We waren niet slim genoeg om onze eigen muziek te schrijven dus speelden we de muziek van anderen. We begonnen als bluesband maar met de komst van Chuck Berry en Little Richard veranderde de blues in een meer funky rocks stijl en met de komst van Elvis, die helemaal los ging, breidden we ons repertoire nog verder uit. We speelden alles wat het publiek wilde horen: country, blues, rock en een klein beetje jazz, want zulke goede muzikanten waren we nou ook weer niet. Al gauw werden we de ‘Weekend Human Jukebox’ genoemd. We begonnen als de Teddy Bears maar tijdens een optreden in het Hardrock Café in Las Vegas werden we benaderd om te komen spelen in een club in Honolulu. Toen we daar aankwamen stonden we aangekondigd als de Ted Neeley Five. Onder die naam zijn we verdergegaan. Muziek maken is altijd mijn droom geweest en ik heb heel veel geluk gehad dat die droom is uitgekomen.”

Ik dank God voor Ian Gillan

Ted Neeley kwam bij toeval in de de film- en theaterwereld terecht toen hij werd gevraagd voor een rol in de musical Hair. Dezelfde artistiek directeur produceerde ook de Broadway-productie van Jesus Christ Superstar en vroeg Ted om auditie te doen. Ted deed in de eerste instantie auditie voor de rol van Judas maar kwam op verzoek terug om auditie te doen voor de rol van Jezus. “De rockopera werd in 1970 uitgebracht als dubbelalbum waarop Ian Gillan [Deep Purple] de rol van Jezus voor zijn rekening nam. Dat album werd de blauwdruk voor alles wat het nu is. Ik dank God voor Ian want ik heb al zijn trucjes ‘gestolen’. Toen ik werd gevraagd om deel uit te gaan maken van dit project luisterde ik naar dat album, deed alles wat Ian ook deed en dat vonden ze goed.  In het begin dachten de mensen dat ik Ian was. Na de voorstelling kwamen ze naar me toe voor een handtekening en zeiden: ‘Ian, je was geweldig!’ Wanneer ik ze dan beleefd bedankte voor het compliment maar zei dat ik Ian niet was, waren ze teleurgesteld. Na verloop van tijd bedankte ik ze gewoon voor het compliment en tekende met Ian Gillan, iedereen gelukkig.” Ted lacht bij de herinnering.

Israël

Na het succes van de rockopera van Andrew Lloyd Webber en Tim Rice volgde een film waarin Ted Neeley wederom rol van Jezus vertolkte. De film  werd in 1972 geheel op locatie in Israël opgenomen. “De film had in principe in elke willekeurig woestijn opgenomen kunnen worden maar Norman Jewison, de producer, besloot dat het Israël moest worden. Dat heeft wel degelijk het verschil gemaakt. Ik denk dat de meesten van ons, toen we begonnen, Atheïst waren maar heel anders uit dit avontuur kwamen. Tijdens de opnames waren we ons allemaal bewust van een constante spirituele aanwezigheid. Het heeft ons enorm geholpen om te kunnen doen wat we wilden doen tijdens het maken van deze film. Norman heeft daar ook fantastisch in bijgedragen.

Hij was een niet religieus of kerkelijk maar wel een heel spiritueel mens en hij inspireerde ons. De meesten van ons hadden zelfs nooit eerder  voor een camera gestaan en we hadden geen idee wat we moesten doen. Norman gaf ons het gevoel dat we wisten waar we mee bezig waren. Hij keek nooit op ons neer maar tilde ons constant naar een hoger niveau.  Het was een prachtige ervaring en dat ondanks het feit dat we werden omringd door oorlog. De meest gehoorde woorden tijdens de opnames waren  action, cut en hit the dust, omdat de straaljagers zo laag over vlogen. Wij zaten in een veilige zone. Midden in de woestijn met niets waar om gevochten hoefde te worden, het meest waardevolle daar was water, maar aan de grenzen was het oorlog. Het was overweldigend want we namen een film op in 1972 over een gebeurtenis van 2000 jaar geleden en ze vochten daar nog steeds dezelfde oorlog uit. Terwijl wij Hosanna zongen werden om ons heen de bommen gedropt. We weten niet of het verhaal echt heeft plaatsgevonden maar stel dat het wel geschiedenis is, dan is het een fantastisch verhaal en dat terwijl het zich afspeelt in het meest oorlog gevoelige land ter wereld, al vanaf het moment dat het begon. Denk er maar eens over na: tweeduizend jaar lang, uit wraak, je buren ombrengen omdat je het niet leuk vindt dat die eerste man 2000 jaar geleden iemand anders ombracht, afschuwelijk. Waarom haten ze elkaar zo erg, nog steeds? Het is beangstigend. De mannen die deze oorlog uitvechten, moorden elkaar uit terwijl de beelden in het nieuws hele gewone mensen laten zien, mensen zoals jij en ik.” Ted gaat verzitten en verontschuldigd zich. “Sorry, ik ben weer eens aan het preken.”

Spiritualiteit van het mens-zijn

Ted doet tot op de dag van vandaag nog steeds veel research rondom het verhaal want er valt altijd weer iets nieuws te leren of te ontdekken. “Het verschil voor mij in dit verhaal maakt dat ik er zo nauw bij betrokken ben. Het is het mooiste wat me in mijn leven is overkomen. Wanneer ik dan zie hoe de mensen in het publiek reageren, is dat een wonder. De meeste mensen hebben de film al vele malen gezien. Tim Rice en Andrew Lloyd Webber het stuk hebben geschreven vanuit het perspectief van Jezus van Nazareth als mens door de ogen van andere mensen voordat er sprake was van een kruisiging, wederopstanding of welke vorm van goddelijkheid dan ook. Hij was maar een gewone man die  die door dezelfde beproevingen ging als wij. Ik kom steeds vaker tot de conclusie dat het hier niet gaat om religie maar om de mens in relatie tot zijn omgeving. We zijn het eens of oneens, we maken ruzie en we lachen met elkaar maar juist daarmee kunnen de mensen zich identificeren. Juist daarin vinden ze de spiritualiteit en wanneer ze die vinden, realiseren ze zich dat ze zijn wie ze zijn en dat deze man, Jezus, niet anders was als zij. Heel veel mensen hebben hun eigen spiritualiteit gevonden door naar deze film te kijken. Dat gebeurt nog steeds en het is misschien nu nog wel harder nodig dan ooit. De liefde voor deze film wordt van generatie op generatie overgebracht. Er is nu een volledig nieuwe generatie die naar de film kijkt of naar deze voorstelling komt.”

Een verhaal met een boodschap

“Vanochtend kreeg ik een email van een jonge muzikant die de voorstelling had gezien. Hij was erg onder de indruk en had het gevoel dat hij een onderdeel van de cast was, dat we tegen hem aan het praten waren, in zijn taal. Wanneer je na al die jaren steevast dit soort reacties krijgt, kun je je niet aan de indruk onttrekken dat dit verhaal nog steeds een boodschap voor ons bevat. Ik heb in mijn hele leven nog nooit iets gevonden dat er op wees dat deze verhalen, waar de bijbel naar verwijst, ook waar gebeurd zijn. Op een dag komen we er misschien achter hoe het zat maar er is tot nog toe nooit iets gevonden wat Jezus letterlijk zelf geschreven heeft. Dus iets wat zich  in de loop van de tijd heeft ontwikkeld tot iets religieus en spiritueels is iets wat twee agnosten bij elkaar hebben verzameld door een man te observeren. Deze man, Jezus, is nu al eeuwen de meest beroemde man ter wereld maar of hij echt of niet echt was weten we niet.

Ik stel mezelf al deze vragen omdat, door deze rol, mensen me vragen of ik bijvoorbeeld hun baby wil zegenen. Hierdoor word ik  gedwongen erover na te denken. Ik heb lang geleden al geleerd hier eerlijk en oprecht op te reageren. Als zij dat graag willen, natuurlijk wil ik dat dan doen. Zij ervaren dit als een spirituele verbinding tussen ons. Dan ben ik meer dan trots wanneer ik ze dát kan geven waar zij naar zoeken. Het is hetzelfde zoals jullie nu tegenover me zitten en naar me luisteren alsof ik belangrijk ben.”

Iedereen beleeft zijn Gethsemane

“Ik vind de bijbel ongelofelijk. Wie dat ooit bij elkaar gebracht en geschreven heeft, heeft verbluffend werk gedaan. Het verhaal overleefd al eeuwen. Het is voor heel veel mensen nog steeds een inspiratiebron en ook Tim en Andrew hebben hun inspiratie uit het nieuwe testament gehaald. Zij haalden het verhaal rechtstreeks uit de bijbel  maar vertelden het vanuit een menselijk perspectief. Jezus was maar een gewone man maar religie had het volk verteld dat er een redder, een koning zou komen en Jezus bleek de aangewezen persoon. Door het hele stuk wordt ook de vraag gesteld of hij een koning is, de koning der Joden en steevast is het antwoord:  nee, hij is maar een man, een gewone man. Het is opmerkelijk dat dit verhaal verteld is met zoveel menselijke emotie en dat door twee Engelsmannen die allebei begin twintig waren toen ze dit schreven. Waanzinnig toch? Ik denk dat iedereen door zijn eigen Gethsemane gaat en ik denk dat het stuk juist daarom ook werkt. Mensen vragen zich vaak af of Jezus op dit punt met God praat. Wanneer ik Gethsemane zing en ik leef me in de rol in, dan praat ik met mijn eigen vader en moeder. Zij waren degenen die me tijdens mijn jeugd hielpen met het vinden van de antwoorden. Inmiddels leven zij niet meer net als vele anderen. Ik hoop dat ze nog ergens zijn en over ons waken, dat hun geesten ons omringen en de zaken positief beïnvloeden. Als dat niet in de hemel is, dan hoop ik dat het een definitie daarvan is, waar dat ook mag zijn en wat dat ook mag zijn. En de magie hiervan, van deze onbeantwoorde vragen is voor mij blues, soulful blues. Dit zijn levensvragen die we allemaal hebben maar die we niet kunnen beantwoorden. We kunnen op dit punt alleen maar hopen op iets positiefs.”

Jezus had blues

 “Of Jezus blues had? Jezus is de reden waarom we nummers zijn gaan schrijven die als blues worden beschouwd” stelt Ted, “en als hij echt heeft bestaan en als hij echt in die tijd en op die plaats heeft geleefd dan waren er zoveel onbeantwoorde vragen, hoe kun je dan niet de blues hebben? Helemaal wanneer mensen je ontvangen als de zoon van God en je blijkt niet diegene te zijn die ze verwachten. Je bent niet de krijgsheer die de oorlog kan stoppen en je kan geen wonderen verrichten. Heeft hij echt zieken genezen? Heeft hij echt blinden laten zien? Mensen denken dat hij dat deed, zelfs de geschriften vertellen dat maar is het echt gebeurt? Heeft hij echt water in wijn veranderd? Mij is het nog niet gelukt hoor. Mensen vragen het me regelmatig maar helaas.” lacht Ted.

Religie

“Ik ben opgegroeid in een hele religieuze gemeenschap met meer kerken dan winkels maar zelf ben ik nooit religieus geworden. Ik ging wel regelmatig naar de kerk omdat ik anders geen sociaal leven had en ook met de band speelden we tijdens dit soort bijeenkomsten. Veel mensen in mijn omgeving vonden de film vreselijk, het was je reinste blasfemie. Toch zijn ze er in de loop van de tijd anders naar gaan kijken. Soms kost het tijd en dat is logisch. Naast taal is één van de eerste zaken waar veel kinderen aan worden blootgesteld een vorm van religie. Ze worden van jongs af aan meegenomen naar de kerk omdat hun ouders geloven, ze horen de verhalen en het wordt een levensstijl, los van het feit of ze het al dan niet geloven of begrijpen. Door mensen op deze manier hierin te duwen maak je ze angstig voor hun leven. Ze zijn bang dat ze het niet goed doen en naar de hel gaan. Wanneer ik dan zie dat we met dit stuk deze mensen op andere gedachten kunnen brengen, beschouw ik dat als een wonder van de moderne beschaving. Deze film leert ze iets waar ze zich gemakkelijker in herkennen dan in de lessen van diegenen die we  intellectueel als ’the wise people’ zien.”

Rock ’n roll zit in mijn bloed

Ted leefde 20 jaar lang een rock ’n roll-leven en had op dat moment geen idee dat de rol van Jezus zijn levenswerk zou worden. Na het succes van Jesus Christ Superstar speelde hij in de musicals Tommy [The Who] en  Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band [Beatles], nam een solo album op en speelde als acteur in diverse films en televisieseries. Hij componeerde en speelde in 1979 in de film ‘A Perfect Couple’ en was zanger, songwriter, vocale arrangeur en producent voor wereldberoemde artiesten als Tina Turner, Ray Charles, Meat Loaf en Robin Williams. “Het was een mooie tijd, rock ’n roll zit in mijn bloed. Zoals ik al zei, wanneer je als kind op jonge leeftijd meegenomen wordt naar de kerk, is dat één van de eerste zaken waar je aan wordt blootgesteld. Voor mij was het de muziek in de kerk waardoor ik werd geïnspireerd.

The Ted Neeley Five in 1967

Ik vond de zang en de harmonie prachtig. Bij ons thuis zongen we iedere avond terwijl mijn vader gitaar of ukelele speelde. Het was voor ons hetzelfde als samen eten en dat was zo mooi, alsof we iedere avond iets vierden. Dat ik dat kon voortzetten in een carrière is voor mij een wonder. Mijn ouders hadden hele andere plannen voor ons. Ik ben het middelste kind en mijn ouders idee was dat mijn broer apotheker zou worden, mijn zus accountant en ik arts. Zo kon ik de patiënten behandelen, ze doorsturen naar mijn broer, hij zou de medicijnen uitschrijven en mijn zus kon dan voor de financiële afwikkeling zorgen. Een familiebedrijfje dus. Mijn broer is inderdaad apotheker, mijn zus accountant en ik ben een ‘rock ’n roll screamer’ geworden. Mijn ouders hebben me hier echter altijd in gesteund. “Als dat je droom is” zeiden ze, “dan staan we achter je” en dat hebben ze altijd gedaan. Ik ben heus wel afgerekend op verkeerde beslissingen maar nooit door mijn vader en moeder.”

Zinderend

Ted is een bevlogen mens en zijn energie is onvoorstelbaar. Zevenenzeventig is hij nu maar  hij geeft ze allemaal het nakijken en doet het liefst twee shows op een avond. Ook zijn stem is nog steeds indrukwekkend, inclusief de hoge noten. “Hoe dat kan? Ik weet het oprecht niet. Wanneer ze me jaren geleden gezegd zouden hebben dat ik op deze leeftijd nog steeds dit zou doen dan had ik ze voor gek verklaard.  Iedere ochtend controleer ik of mijn stem er nog zit en tot nu toe is dat het geval.  Ik heb altijd goed voor mezelf gezorgd, dat hebben mijn ouders me wel bijgebracht.  Zolang het goed blijft gaan en zolang de mensen me willen blijven zien, vind ik het een eer dat ik deze voorstelling kan blijven doen. Deze rol heeft mijn leven volledig veranderd. Destijds in Israël heb ik mijn vrouw ontmoet. Dat was anders nooit gebeurt. Ik was een drummer uit Texas en zij een ballerina uit Canada. We zouden elkaar zonder de film nooit tegen zijn gekomen. We zijn nog steeds bij elkaar, hebben een zoon en een dochter en ik heb een baan, nog steeds. Ik mag iedere avond werken met hele fijne mensen en ik krijg er zoveel voor terug. De energie van het publiek is onvoorstelbaar.

Foto: Margot de Heide

Vanaf het allereerste akkoord dat wordt aangeslagen begint het te zinderen in de zaal. Wanneer de voorstelling is afgelopen ga ik het liefst direct weer het podium op om nog een voorstelling te doen. De dagen dat we er twee doen vind ik dan ook geweldig. We doen de eerste voorstelling rond 15.00 uur ’s middags en de tweede rond 20.00 uur ’s avonds. Na afloop van de eerste show zitten we heel hoog in onze energie en zo beginnen we aan de tweede show waardoor het energieniveau naar een nog hoger level wordt getild. Ik zou willen dat je in mijn sandalen stond, dat is echt waanzinnig.” 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.